Αρχαιολογικός χώρος Αλιφείρας

Ένας ακόμη συναρπαστικός αρχαιολογικός προορισμός στην ημιορεινή Ηλεία, η αρχαία τειχισμένη πόλη της Αλίφειρας, νοτίως της κοιλάδας του ποταμού Αλφειού, περιμένει τον αρχαιόφιλο επισκέπτη για να του προσφέρει τη χαρά της ανακάλυψης σημαντικών μνημείων και να του διδάξει την μυθολογία και ιστορία της. Στην αρχαιότητα η Αλίφειρα ήταν πόλη της Αρκαδίας στα σύνορα με την Τριφυλία.

Το όνομά της το οφείλει στον Αλίφηρο, έναν από τους πενήντα γιους του Λυκάονος, μυθικού βασιλιά και γενάρχη των Αρκάδων. Τα απομεινάρια της πόλης χρονολογούνται από την ύστερη αρχαϊκή έως τη ρωμαϊκή εποχή, αλλά φαίνεται πως η κλασική και η ελληνιστική ήταν η εποχή ακμής της. Η πόλη είχε ιδρυθεί σε φυσικά οχυρή θέση, στην κορυφή μιας βραχώδους λοφοσειράς με την επιπλέον προστασία των τειχών στα περισσότερο εκτεθειμένα μέρη. Από την ισχυρή οχύρωση η οποία ενισχυόταν από τουλάχιστον τρεις πύργους, διατηρούνται ως επί το πλείστον οι κατώτερες στρώσεις των λίθων ενώ το δομικό υλικό των τειχών παραμένει σε μεγάλο ποσοστό διασκορπισμένο τριγύρω από το σημείο της κατάρρευσής τους.

Εκτός των εντυπωσιακών λειψάνων της αρχαίας οχύρωσης, ορατά είναι τα κατώτερα μέρη και θεμέλια δυο σημαντικών μνημείων της αρχαίας Αλίφειρας των οποίων η ταύτιση με το ιερό της Αθηνάς και το ιερό του Ασκληπιού είναι εφικτή μέσα από το βιβλίο των Αρκαδικών του Παυσανία. Ο δωρικός περίπτερος ναός της Αθηνάς, της ύστερης αρχαϊκής εποχής, με μεγάλο βωμό και ενεπίγραφο βάθρο για το υπαίθριο κολοσσιαίο άγαλμα της θεάς, παραπέμπουν στο μύθο που θέλει την κόρη του Δία να έχει γεννηθεί και ανατραφεί στην Αλίφειρα. Μάλιστα, όχι πολύ μακριά από το ναό, έχει εντοπιστεί η πηγή Τριτωνίδα που σχετίζεται με την παράδοση πως η Αθηνά γεννήθηκε δίπλα στον ποταμό Τρίτωνα.

Στα δυτικά της αρχαίας πόλης, εντός της οχύρωσης, έχει έρθει στο φως έπειτα από ανασκαφική έρευνα το Ασκληπιείο, μικρός ναός καθώς και βωμός αφιερωμένα στον Ασκληπιό και τμήμα ενός ακόμη βοηθητικού για τη λατρεία κτηρίου. Τμήμα της Αλίφειρας, η λεγόμενη κάτω πόλη έχει εντοπιστεί χαμηλότερα, εκτός της οχύρωσης, στα βόρεια και ανατολικά της ακρόπολης. Σε γειτνίαση με την περιοχή, αλλά εκτός αυτής, διασώζεται η αρχαία νεκρόπολη με μνημειώδεις, δηλαδή ιδιαίτερα επιμελημένης κατασκευής, τάφους της ελληνιστικής εποχής.

Γνωρίζουμε επίσης από τις αρχαίες πηγές ότι η πόλη προσχώρησε στο Κοινό των Αρκάδων μετά την ήττα των Λακεδαιμονίων στη μάχη των Λεύκτρων (371 π.Χ.) και συμμετείχε στο συνοικισμό της Μεγαλόπολης. Η Αλίφειρα παραχωρήθηκε για ένα μικρό διάστημα στο κράτος των Ηλείων τον 3ο αι. π.Χ. που αποτελεί περίοδο ακμής για την πόλη, όπως μαρτυρεί η κατασκευή πολυτελών τάφων. 

Επιμέλεια Κειμένου : Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας