Αρχαιολογικό Μουσείο Πύργου

Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Πύργου, ένας από τους εμβληματικούς χώρους πολιτισμού της πρωτεύουσας της Ηλείας και της δυτικής Πελοποννήσου, συνιστά απαραίτητη στάση ή αυτοτελή προορισμό για κάθε επισκέπτη, λόγω της μεγάλης αρχιτεκτονικής και μουσειολογικής αξίας του και βεβαίως του πολύτιμου αρχαιολογικού περιεχομένου του. Φιλοξενείται σε ένα εντυπωσιακό αρχιτεκτόνημα στο ιστορικό κέντρο της πόλης, το οποίο θεωρείται έργο του ταλαντούχου Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλλερ, ένα από τα σημαντικότερα νεοκλασικά οικοδομήματα που διατηρούνται έως σήμερα στην ευρύτερη περιοχή.

Η ανέγερση του κτηρίου τοποθετείται στα τέλη του 19ου αιώνα (1890) και λειτούργησε ως Δημοτική Αγορά της πόλης του Πύργου μέχρι περίπου τα τέλη της δεκαετίας του ’60, ενώ άνοιξε τις πύλες του για το κοινό ως Αρχαιολογικό Μουσείο το 2013.

Το νεοκλασικό κτήριο έχει συνολικό εμβαδό 3.168 τ.μ. και αποτελείται από τρία επίπεδα: ημιυπόγειο, ισόγειο με δύο εσωτερικά αίθρια συνολικού εμβαδού 300 τ.μ. και όροφο στο κεντρικό τμήμα του, ενώ οι βασικοί εκθεσιακοί χώροι διαμορφώνονται σε 650 περίπου τ.μ. στο ισόγειο. Στις αίθουσές του εκτίθενται πολλά και σημαντικά έργα, ευρήματα ανασκαφών  που έχουν λάβει χώρα στην ηλειακή γη, αλλά και παραδόσεις ιδιωτών. Η έκθεση αριθμεί περίπου 1.700 εκθέματα από τα προϊστορικά έως και τα μεταβυζαντινά χρόνια, προερχόμενα από όλο το νομό. Ευρήματα από την Βουπρασία μέχρι και την Τριφυλία μας αφηγούνται την ιστορία της Ηλείας, έχοντας ως σημείο αναφοράς την καθημερινότητα των ανθρώπων που έζησαν εδώ, τις συνήθειες, τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο τους.

Στην δεξιά πτέρυγα του μουσείου εκτίθενται ευρήματα των προϊστορικών και μέρους των ιστορικών χρόνων, ενώ στην κεντρική αίθουσα και στην αριστερή πτέρυγα παρουσιάζεται το υπόλοιπο μέρος των ευρημάτων των ιστορικών χρόνων και αξιόλογα αντικείμενα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής.

Ανάμεσα στα εκθέματα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού (3000 – 1100 π.Χ.) συγκαταλέγονται αντικείμενα όπως οπλισμός (χάλκινα ξίφη, δόρατα, αλλά και ανασύνθεση οδοντόφρακτου κράνους από χαυλιόδοντες αγριογούρουνων), κοσμήματα από πολύτιμα υλικά, οστέινες γραφίδες, χρυσά περιδέραια και επιρράμματα για ταφική χρήση, διαδήματα, περίαπτα, πλακίδια υαλόμαζας από περιδέραια και διαδήματα, σφραγιδόλιθοι κ.ά. 

Πολύ σημαντικά είναι τα κορυφαία έργα της ταφικής εικονογραφίας, το ένα με παράσταση πρόθεσης και το άλλο με παράσταση πεζής εκφοράς, σκηνή σε τμήμα κρατήρα από την Αγία Τριάδα και σε τμήμα αμφορέα από τις Τρύπες Κλαδέου αντίστοιχα, ευρήματα των νεκροταφείων της Ηλείας των μυκηναϊκών χρόνων. Εντυπωσιακό έκθεμα είναι επίσης το κρανίο Μυκηναίας πάνω στο οποίο διατηρήθηκε το γυάλινο μπλε διάδημα με το οποίο την είχαν στολίσει για το τελευταίο ταξίδι.

Από τους Ιστορικούς χρόνους ο επισκέπτης θα δει εκθέματα όπως το ημίεργο ακρωτήριο γυναικείας πτερωτής μορφής από τη σημερινή πόλη του Πύργου, διάφορα ευρήματα από την Ήλιδα, πρωτεύουσα στην αρχαιότητα του ηλειακού κράτους, σπουδαία ιερά της αρχαιότητας με σημαντικότερο του Διός στην Ολυμπία, του Απόλλωνα Επικουρίου στις Βάσσες, της Αθηνάς και του Διός Σωτήρος στην αρχαία Φιγαλεία, της Αρτέμιδος στην Κουμουθέκρα και της Αθηνάς στο Πρασιδάκι Τριφυλίας, εντυπωσιακά κτερίσματα, ταφικοί πίθοι, επιτύμβιες στήλες τόσο από το βόρειο όσο και το νότιο τμήμα της Ηλείας, αντιπροσωπευτικά νομίσματα ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων κ.ά. 

Η περίοδος των βυζαντινών και μεταβυζαντινών χρόνων περιλαμβάνει επίσης αξιόλογα εκθέματα, όπως ο θησαυρός έξι χρυσών σόλιδων του Ιουστίνου Β΄ από την  Ήλιδα, φράγκικα νομίσματα, τα τορνέζια, που οδηγούν στην υπόθεση της ύπαρξης νομισματοκοπείου στην πόλη της Γλαρέντζας στην Κυλλήνη, ποικιλία σκευών που κάλυπταν τις καθημερινές ανάγκες, είδη καλλωπισμού των βυζαντινών, σφραγιστικό δαχτυλίδι, λειτουργικά αντικείμενα, ιερά σκεύη και σύμβολα, όπως σταυροί λιτανείας και σταυροί-λειψανοθήκες, που συχνά διακοσμούνται με ανάγλυφες παραστάσεις της Θεοτόκου, του Χριστού και αγίων, πολεμικός εξοπλισμός, θησαυρός 18 τούρκικων νομισμάτων κ.ά.  

Το υλικό κάθε χρονικής περιόδου (προϊστορικά, ιστορικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια) συσχετίζεται με τις θεματικές ενότητες: οικισμοί, θρησκεία, άνθρωποι/ ιδέες/ αντικείμενα, επιτρέποντας στον επισκέπτη να διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τους κατοίκους της Ηλείας και την καθημερινότητά τους διαχρονικά. 

Επιμέλεια κειμένου: Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας